ถอดความคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง

 กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง

                                    เที่ยวเล่นเป็นเกษมสุข            แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง
                        เร่ร่ายผายผาดผัง                              หัวริกรื่นชื่นชมไพร

                        สนุกเกษมเปรมหน้าเหลือบ                  ลืมหลัง
                        แสนสนุกปลุกใจหวัง                          วิ่งหรี้
                        เดินร่ายผายผันยัง                             ชายป่า
                        หัวร่อรื่นชื่นชี้                                   ส่องนิ้วชวนแล

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
            การเที่ยวเล่นในครั้งนี้ช่างมีความสุข สนุกสนานเหลือเกิน เดินอย่างรวดเร็วเข้าไปในป่า  หัวเราะกระซิกกันอย่างสดชื่นรื่นเริง  โดยการชี้ชวนให้ชมธรรมชาติต่าง ๆ
 
                                    เลียงผาอยู่ภูเขา                   หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย
                        รูปร่างอย่างแพะหมาย                        ขนเหม็นสาบหยาบเหมือนกัน

                        เลียงผาอยู่พ่างพื้น                             ภูเขา
                        หนวดพู่ดูเพราเขา                             ไปล่ท้าย
                        รูปร่างอย่างแพะเอา                           มาเปรียบ
                        ขนเหม็นสาบหยาบร้าย                       กลิ่นกล้าเหมือนกัน         

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
            เลียงผาอยู่บนภูเขา มีรูปร่างคล้ายแพะ มีหนวดงาม ปลายเขาโค้งไปข้างหลัง ขนหยาบและมีกลิ่นเหม็นสาบ เช่นเดียวกับแพะ
 
                                    กระจงกระจิดเตี้ย                 วิ่งเรี่ยเรี่ยน่าเอ็นดู
                        เหมือนกวางอย่างตาหู                       มีเขี้ยวน้อยสร้อยแนมสอง

                        กระจงกระจิดหน้า                             เอ็นดู
                        เดินร่อยเรี่ยงามตรู                             กระจ้อย
                        เหมือนกวางอย่างตาหู                        ตีนกีบ
                        มีเคี่ยวขาวน้อยช้อย                           แนบข้างเคียงสอง

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
            กระจงเป็นสัตว์ที่มีตัวขนาดเล็ก มองดูน่ารักน่าเอ็นดู มีตาหูและตีนกีบเหมือนกวาง มีเขี้ยวน้อยสีขาว 2 เขี้ยว แต่ไม่มีเขา
 
                                    ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย              ชะนีอุ่ยอุ้ยร้องหา
                        ฝูงค่างหว่างพฤกษา                            ค่างโจนไล่ไขว่ปลายยาง

                        ฝูงลิงยวบยาบต้น                               พวาหนา
                        ฝูงชะนีมี่กู่หา                                    เปล่าข้าง
                        ฝูงค่างหว่างพฤกษา                            มาสู่
                        ครอกแครกไล่ไขว่คว้าง                        โลดเลี้ยวโจนปลิว

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
            ฝูงลิงขย่มต้นมะม่วงอยู่ยวบยาบ  ฝูงชะนีร้องกู่หาคู่ของมัน  ฝูงค่างกระโดดไปมาระหว่างต้นไม้  ฝูงลิงต่างพากันร้องขู่ตะคอก พร้อมทั้งกระโดดไล่ไขว่คว้ากัน
    
                                    งูเขียวรัดตุ๊กแก                     ตุ๊กแกแก่คางแข็งขยัน
                        กัดงูงูยิ่งพัน                                     อ้าปากง่วงล้วงตับกิน

                        งูเขียวแลเหลื้อมพ่น                            พิษพลัน
                        ตุ๊กแกคางแข็งขยัน                             คาบไว้
                        กัดงูงูเร่งพัน                                     ขนดเครียด
                        ปากอ้างูจึงได้                                   ลากล้วงตับกิน

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             งูเขียวตัวเป็นเงามันแต่ไม่มีพิษ ถูกตุ๊กแกคาบไว้ ในขณะเดียวกันงูเขียวก็รัดตุ๊กแกจนต้องอ้าปาก และเข้าไปล้วงตับตุ๊กแกกินเป็นอาหาร
    
                                    ยูงทองย่องเยื้องย่าง                รำรางชางช่างฟ่ายหาง
                        ปากหงอนอ่อนสำอาง                           ช่างรำเล่นเต้นตามกัน

                        ยูงทองย่องย่างเยื้อง                            รำฉวาง
                        รายร่ายฟ่ายเฟื่องหาง                            เฉิดหน้า
                        ปากหงอนอ่อนสำอาง                            ลายเลิศ
                        รำเล่นเต้นงามหง้า                                ปีกป้องเป็นเพลง

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             นกยูงทองย่องเยื้องย่าง  แล้วรำแพนหางเชิดหน้าขึ้น  เห็นปากงอนอ่อนช้อย แสดงอาการรำเล่นด้วยการยกปีกขึ้นป้องตามเพลง
    
                                    ไก่ฟ้าอ้าสดแสง                       หัวสุกแดงแทงเดือยแนม
                        ปีกหางต่างสีแกม                                สีแต้มต่างอย่างวาดเขียน

                        ไก่ฟ้าหน้าก่ำกล้า                                 ปากแหลม
                        หัวแดงเดือยแนม                                 เนื่องแข้ง
                        ปีกหางต่างสีแกม                                 ลายลวด
                        ตัวด่างอย่างคนแกล้ง                             แต่งแต้มขีดเขียน

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             ไก่ฟ้าหน้าสุกใสมีปากแหลม หัวมีสีแดง กำลังแทงเดือยขึ้นมา ปีกหางและลำตัวมีลวดลายงามเหมือนอย่างคนแกล้งแต่งสีให้มัน
    
                                    ดูหนูสู่รูงู                               งูสุดสู้หนูสู้งู
                        หนูงูสู้ดูอยู่                                         รูปงูทู่หนูมูทู

                        ดูงูขู่ฝูดฝู้                                           พรูพรู
                        หนูสู่รูงูงู                                            สุดสู้
                        งูสู้หนูหนูสู้                                         งูอยู่
                        หนูรู้งูงูรู้                                            รูปถู้มูทู

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             งูขู่หนูฟู่ ๆ เพราะหนูจะเข้าไปในรูงู งูจึงสู้กับหนู หนูก็สู้กับงู สัตว์ทั้งสองต่างก็รู้เชิงซึ่งกันและกัน โดยทำเป็นมู่ทู่ใส่กัน
    
                                    นกแก้วแจ้วเสียงใส                    คลอไคล้คู่หมู่สาลิกา
                        นกตั้วผัวเมียคลา                                   ฝ่าแขกเต้าเหล่าโนรี

                        นกแก้วแจ้วรี่ร้อง                                    เร่หา
                        ใกล้คู่หมู่สาลิกา                                    แวดเคล้า
                        นกตั้วผัวเมียมา                                     สมสู่
                        สัตวาฝ่าแขกเต้า                                    พวกพ้องโนรี

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             นกแก้วร้องแจ้ว ๆ  เร่หาคู่ โดยเข้าไปใกล้หมู่นกสาลิกา ส่วนนกกระตั้ว 2 ตัวผัวเมียกำลังสมสู่กันอยู่ ในขณะที่นกสัตวาจะต้องฝ่านกแขกเต้าเข้าไปหานกโนรี ซึ่งเป็นพวกพ้องของมัน
    
                                    กระจายสยายซร้องนาง               ผ้าสไบบางนางสีดา
                        ห่อห้อยย้อยลงมา                                  แต่ค่าไม้ใหญ่สูงงาม

                        กระจายสยายคลี่ซร้อง                             นงพงา
                        สไบบางนางสีดา                                    ห่อห้อย
                        ยื่นเลื้อยเฟื้อยลงมา                                โบยโบก
                        แต่ค่าไม้ใหญ่น้อย                                  แกว่งเยื้องไปมา

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             ต้นซ้องนางคลี่ และสไบนางสีดา ต่างก็ยื่นเลื้อยห้อยลงมา แต่ค่าคบไม้น้อยใหญ่ เมื่อยามลมพัดจะแกว่งไปมาดูสวยงามนัก
    
                                    หัวลิงหมากลางลิง                    ต้นลางลิงแลหูลิง
                        ลิงไต่กระไดลิง                                    ลิงโลดคว้าประสาลิง

                        หัวลิงหมากเรียกไม้                               ลางลิง
                        ลางลิงหูลิงลิง                                     หลอกขู้
                        ลิงไต่กระไดลิง                                    ลิงห่ม
                        ลิงโลดฉวยชมผู้                                   ฉีกคว้าประสาลิง

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             เถาหัวลิง ต้นหมากลิง และลิงบางตัวก็ขั้นต้นหูลิงทำหน้าหลอกคู่ของมัน บ้างก็ขึ้นไต่กระไดลิงขย่มเล่น บ้างก็ตะโกนฉวยชมพู่คว้ามาฉีกเล่นตามภาษาลิง
    
                                    ธารไหลใสสะอาด                       มัจฉาชาติดาษนานา
                        หวั่นว่ายกินไคลคลา                                ตามกันมาให้เห็นตัว

                        ธารไหลใสสะอาดน้ำ                                รินมา
                        มัจฉาชาตินานา                                     หวั่นหว้าย
                        จอกสร่ายกินไคลคลา                               เชยหมู่
                        ตามคู่มาคล้ายคล้าย                                 ผุดให้เห็นตัว

            ถอดคำประพันธ์กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
             น้ำในลำธารใสสะอาดไหลรินมา  หมู่ปลานานาชนิด  ต่างหากันว่ายไปมา  กินจอกและสาหร่าย  โดยว่ายตามกันมาเป็นคู่ ๆ  และผุดให้เห็นตัวด้วย